Sa
pagmulat pa lamang ng ating mga mata, hindi natin maipagkakaila na ang wika ay
isang napakalaking parte ng buhay ng isang tao na hinding-hindi maiaalis at
maiiwasan. Ito ay sa kadahilanang ang wikang ating sinasambit ay ang
pinakamahalagang sangkap para sa komunikasyong pantao (Lachica,1998). Ayon kay
Barker (1993), ikinukunekta ng wika ang nakaaraan, kasalukuyan at ang ating
hinaharap. Sa paglipas ng panahon, ang mga kultura at tradisyon ay may
posibilidad na maglaho. Ngunit sa pamamagitan ng wika, ang mga ito ay nabubuhay
muli na siyang nagpapakilala ng nakaraan sa kasalakuyan.
Sa
pagtungtong pa lamang ng elementarya ay naipagbigay alam na sa atin na ang
Pilipinas ay isang arkipelago na binubuo ng mahigit sa pitong libong mga isla.
Kaya’t hindi kataka-takang nakabuo ng maraming hiwa-hiwalay na etnolinggwistikong
grupo ang ating bansa na kung saan ang bawat isang grupo ay may kaniya-kaniyang
katutubong wika na ayon naman sa pag-aaral ay may mahigit apat na araan na
bilang (Constantino, 1990). Ito ang pangunahing dahilan kung bakit nakatatak sa
ating kasaysayan ang pagkawatak-watak at kawalan ng pagkakaisa ng mga Pilipino
tungo sa iisang hangarin para sa ating bansa. Sa kabilang dako, nakapagdulot
rin naman ito ng positibong epekto. Nagkaroon ng sari-sariling literatura ang
bawat etnolinggwistikong grupo sa Pilipinas. Kaya’t isa ang ating bansa sa
maituturing na may pinakamayamang literatura sa buong mundo.
Taong
1500, ilang taon bago magsimulang manakop ang mga mandarayuhan at mapasailalim
sa Imperyal Espanya ang Pilipinas, alibata o baybayin ang tawag sa katutubong
paraan ng pagsulat ng ating mga ninuno noon. Nang tayo ay masakop na ng mga
kastila na pinamunuan ni Ferdinand Magellan, ang alibatang binubuo ng
labimpitong titik ay pinalitan ng alpabetong Romano. Sa mahigit tatlong daang
taong pananakop ng dayuhang Kastila, malaki ang kampanyang isinagawa nila upang
burahin ang sinaunang kultura ng ating bansa, Ipinagdamot nila sa mga
mamamayang Pilipino ang karapatang magkaroon ng kaalaman sa wikang Kastila. Ito
ay dahil sa kagustuhan nilang manatiling mang-mang at watak-watak ang mga
Pilipno upang mapagtakpan ang korapsyong laganap sa kanilang paligid at nang
maiwasan ang paghihimagsik ng mga ito sa pamahalaan ng Kastila. Sa halip, ang
mga misyonerong Kastila na lamang mismo ang nag-aral ng mga wikang katutubo.
Para sa mabilis na pagkatuto, ang mga prayle’y nagsulat ng kanilang sariling
diksyunaryo, aklat-panggramatika, katekismo at mga kompesyonal (Yenbehold).
Makalipas
ang ilang taon, unti-unting nagbago ang polisiyang Espanya. Nangibabaw ang
liberalismo kaya’t nagkaroon na ng pagkakataon ang ibang Pilipno na
makapag-aral sa Europa. Dito na sila nagsimulang magkaroon ng kaalaman sa wika
ng mga Kastila. Sa panahon ding ito nabuo ang propagandang kilusan na may
layuning gawing probinsya ng Espanya ang Pilipinas. Dito na nagsimulang tumindi
ang damdaming nasyonlismo ng mga Plipino (Laneria, 2011). Maraming akda ang
naisulat sa wikang Tagalog. Pawang mga akdang nagsasasad ng pagiging makabayan,
masisidhing damdamin laban sa mga kastila ang pangunahing paksa ang kanilang
isinulat. Sa mga pangyayaring ito, nabigyang ideya ang mga Pilipino na
magkaroon ng opisyal na wikang gagamitin sa iba’t-ibang panig ng Pilipinas na
nakasaad naman sa Saligang Batas ng Biak-na-Bato noong 1987. Sa pangunguna ni
Andres Bonifacio, Tagalog ang napiling opisyal na wika ang isinulat sa
probisyon (Yenbehold).
Nagtagumpay
ang rebolusyon ngunit ito rin naman ang siyang pagdating ng mga Amerikano sa
pamumuno ni Almirante Dewey. Napag-alamang ang Pilipinas ay ipinagbili ng mga
Kastila sa US sa pagitan ng Treaty of Paris (Laneria,2011). Ang mga Amerikano
ay mayroong sapat na armas at kasanayan sa digmaan kaya’t hindi na
kagulat-gulat nang matalo ang mga Pilipino sa mga ito. Ayon pa sa pag-aaral ni
Jacob Laneria, upang tuluyang masakop ang buong Pilipinas, kinuha nila ang loob
ng mga mamamayang Pilipino sa pamamagitan ng pagbibigay ng bagay na ipinagkait sa
kanila ng mga Espanyol, ang edukasyon. Ngunit ang paksa namang tinatalakay sa
loob ng paaralan ay pawang ukol sa kultura ng mga Amerikano lamang. Nilimitahan
ang mga paksang ukol sa ating sariling bansa na naging sanhi ng kawalan ng
interes ng mga estudyante sa ating kultura at labis na pagtangilik sa mga
gawang Kano. Kung ito’y pagmamasdan, ito ay patuloy na nadarama hanggang sa kasalukuyang panahon. Gayon pa
man, ang pagtuturo gamit ang Ingles sa primaryang lebel ng paaralan ay
napatunayang nagpapabagal sa pagkatuto ng mga kabataang Pilipino. Resulta nito,
ang pagmungkahi ni Butte noong 1931 na ang wikang Tagalog ang gamiting midyum
sa pagtuturo sa primaryang lebel ay ipinatupad.
Nang mga
panahong ito’y hindi na malaman kung ano nga ba ang nararapat itakda bilang
wikang opisyal ng Pilipinas – Kastila, Ingles o Tagalog. Ayon kay Rafael Palma,
maaring gawing wikang opisyal ang wika ng Kastila, na tinuligsa naman ni Juan
L. Arscimals, Sinabi niya na sa kabila ng paghahangad na makalaya sa mga
dayuhang mananakop ay itinatali naman natin ang ating dila sa wikang banyaga.
Taong
1935, nang maupo si Manuel L. Quezon
bilang pangulo ng Pilipinas, nadama niya ang kahirapan ng mga Pilipino nang
siya’y sa tuwing magtatalumpati sa iba’t-ibang pook, sapagkat hindi nila maayos
na nababatid ang nais iparating nito. Ito ang tuluyang nagpamulat sa kanya na labis
na nangangailangan ang ating bansa ng iisang wika na makapag-iisa at
makapagbubuklod ng mga Pilipino. Nang sumapit ang taong 1936, itinatag ng
pangulo ang Surian ng Wikang Pambansa alinsunod sa Batas Komonwelt Blg. 184
upang magsagawa ng pananaliksik at mga alituntunin nang maayos na mapili ang
wikang pambansa ng Pilipinas. Mula sa iba’t-ibang panig ng Pilipinas, hinirang
ni Pangunolng Quezon si Jaime C. De Veyra (Bisayang Samar) bilang tagapangulo,
Cecilio Lopez (Tagalog) bilang Kalihim at Punong Tagapagpaganap, Santiago A
foracier (Ilokano), Filemon Sotto (Bisayang Cebu), Felix S. Rodriguez (Hiligaynon),
Casmiro F. Perfecto (Bikolano) at Hadji Butu (Muslim) bilang mga kagawad.
Makikita rito na hindi pumapabor sa iisang rehiyon lamang ang pagpili ng wikang
pambansa.
Sa
pagpili ng wikang pambansa ay may tatlong kraytiryang pinagbasehan ang mga
miyembro ng lupon. Ang wika ay nararapat na ginagamit ng maraming Piliipno partikular
sa Maynila na sentro ng edukasyon at kalakalan, ginagamit ng pinakadakilang
panitikang Pilipino at wikang may pinakamaunlad na balangkas at madaling matutunan
ng mga Pilipino. At wikang Tagalog lamang ang nakatugon nito. Disyembre 30,
1937, sinasabing Tagalog ang batayan ng wikangpambansa na nagkabisa lamang
makalipas ang dalawang taon, Disyembre 30, 1939 (Yenbehold).
Hindi
pa nagtatapos sa Amerikano ang pananakop ng mga dayuhan sa ating bansa. Sa
kasagsagan ng World War II, nagkaroon din ng papel ang mga Hapon sa kasaysayan
ng Pilipinas. Masalimuot man ang naranasan ng ating mga ninuno sa kamay nila,
napayabong naman ng mga ito ang literaturang Piipino. Tuluyang inalis ang
wikang Ingles sa paaralan kapalit ng wikang sarili kasabay na rin ng Niponggo.
Nais ipabatid ng mga Hapon na lahat ng mga Asyano ay magkakapatid at salot ang mga
Amerikano (Laneria, 2011). Sa panahong ito, wikang Tagalog at Niponggo ang mga
opisyal na wika.
Hulyo
4, 1946, opisyal ng naging malaya ang bansa. Nakasulat sa Batas Komonwelt Blg.
570 na wikang Tagalog, Ingles at Kastila ang mga wikang opisyal. Ngunit muli
nanamang namayagpag ang wikang Ingles sa mga pahayagan at pamahalaan.
Makalipas
ang ilang taong pagsasawalang bahala sa wikang pambansa, nahalal si Ramon
Magsaysay bilang pangulo ng bansa. Naisabatas na ang petsang Marso 29 hanggang
Abril 4 ay nakalaan para sa pagdiriwang ng Linggo ng Wika. Ito nama’y inilipat
sa petsang Agosto 13 hanggang Setyembre 23, na kung saan ang huling petsa ay
bilang pagpaparangal sa tinaguriang “Ama ng Wikang Pambansa” na si Manuel L.
Quezon.
1959,
taon kung kailan ipinahayag ng Kalihim ng Edukasyon na si Jose E. Romero na
“Pilipno” na ang wikang pambansa ngunit may iba pa rin ang hindi sumasang-ayon
rito na nagresulta ng digmaang pangwika. Nang mapawalang bisa ang 1935 Konstitusyon,
nabuo naman ang sab-komite na namamahala sa mga isyu tungkol sa wikang
pambansa. Dito na napalitan ang Wikang Pilipino at ginawang Wikang Filipino.
Ibinatay ito sa wikang katutubo at wikang mula sa mga dayuhang sumakop sa atin.
Sa
pagkahalal ni Corazon Aquino bilang presidente, hayagan niyang ipinakita ang
pagsuporta sa wikang Ingles. Sa muling pagkakataon, ang wikang Ingles ay
namayagpag muli sa panahon ng globalisasyon kung saan sa teknolohiya ang tuon
ng pansin ng mga Pilipino sa ilalim ng pamamahala ni Fidel Ramos. Ang inakala namang
pag-usbong ng wikang Filipino sa pagkaupo ni Presidente Estrada ay naging isang
malaking pagkakamali. Sa halip ay lumabo pa ang mga posibilidad na iyon. At
lalo pang lumabo nang maging pangulo si Gloria Macapagal Arroyo. Tuluyan ng
nawala ang pagpapahalaga sa sariling wika at kultura (Magracia at Santos, 1968)
Ang
ganitong sistemang urong-sulong ay nakapagpapagulo sa utak ng maraming
mamamayang Pilipino, lalo na para sa mga kabataan. Wikang Filipino ang
itinuturong Wikang Pambansa sa kanila ngunit ang Ingles ang patuloy na
lumalaganap at mas ginagamit sa pang-araw-araw na pamumuhay. Unti-unti ng
nabubura sa mga puso ng mga Pilipino ang sariling atin. Ang paggamit ng wikang
Ingles o kahit ano pa mang banyagang wika ay hindi naman ipinagbabawal, bagkus, mas nararapat lamang
na bigyang pansin ang sariling wika na minana pa mula sa ating mga ninuno na
kanilang pilit na ipinaglaban mula sa mga dayuhan. (Yenbehold).
Tekstong Imprormatibo ni:
Jovelyn R. Obias
Walang komento:
Mag-post ng isang Komento